کمبود پروتئین چیست؟ مواد مغذی كمی هستند كه هم ردیف پروتئین اهمیت داشته باشند. پروتئین سازنده ماهیچه‌ها، پوست، آنزیم‌ها و هورمون‌هاست. پروتئین نقش اساسی در تمامی بافت‌های بدن دارد. كمبود پروتئین به خصوص در افراد پیرو سبك غذایی خاص مثل گیاهخواران یا وگن‌ها به دلیل عدم مصرف منبع اصلی این ماده یعنی گوشت و لبنیات بیشتر اهمیت دارد. هر چند در یك رژیم مناسب گیاهخواری این كمبود از طریق منابع گیاهی به راحتی قابل تامین است؛ اما شاید بهتر باشد نشانه‌های هشدار كمبود آن را در بدن بشناسیم و در صورت نیاز به تغذیه خود بیشتر توجه كنیم.
نشانه اول کمبود پروتئین: ورم بدن (اِدم)
اِدم كه با ورم و پف پوست مشخص می‌شود یكی از علامت‌های كلاسیك كمبود حاد پروتئین است. طبق نظر محققان این حالت به خاطر كمبود آلبومین در سرم خونی كه فراوان‌ترین پروتئین در بخش مایع خون یا پلاسمای خون است اتفاق می‌افتد. یكی از وظایف آلبومین جلوگیری از جمع شدن بیش از حد مایع در بافت‌ها و سایر قسمت‌های بدن است و كم شدن آن در بدن باعث ورم و پف می‌شود. در حالت بسیار شدید شكم ورم می‌كند؛ این وضعیت را حتما در كودكان قحطی زده آفریقایی دیده‌اید.
نشانه دوم کمبود پروتئین: كبد چرب
كبد چرب یك بیماری شایع در افراد چاق و آنهایی است كه الكل زیادی مصرف می‌كنند و شاید درك ارتباط آن با كمبود پروتئین دشوار باشد. هنوز مشخص نیست كه چرا در حالت كمبود پروتئین این حالت رخ می‌دهد اما طبق مطالعات، اختلال در سنتز پروتئین‌های منتقل كننده چربی (لیپو پروتئین) می‌تواند منجر به این حالت شود.
نشانه سوم کمبود پروتئین : مشكلات پوست، مو و ناخن
کمبود پروتئین در بیشتر موارد اثر خود را روی پوست، مو و ناخن كه بیشتر قسمت‌های آنها از این ماده تشكیل شده است می‌گذارد. در حقیقت پوست، مو و ناخن از پروتئین‌هایی به اسم الاستین، كلاژن و كراتین تشكیل شده‌اند و وقتی بدن دچار كمبود پروتئین شود پوست حالت ارتجاع پذیری خود را از دست می‌دهد، مو نازك می‌شود و همینطور می‌تواند حالت ریزش موی سكه‌ای و شكنندگی ناخن را پیش بیاورد.
نشانه چهارم کمبود پروتئین : از دست دادن توده عضلانی
ماهیچه‌ها بزرگترین مخزن پروتئین بدن هستند. وقتی كمبود پروتئین وجود داشته باشد، بدن آنرا از ماهیچه‌های اسكلتی تامین می‌كند تا عملكرد بدن حفظ شود. این موضوع به مرور باعث تحلیل رفتن عضلات می‌شود؛ حتی در كمبود متوسط پروتئین به خصوص در افراد مسن این حالت بوجود می‌آید.
نشانه پنجم کمبود پروتئین : افزایش شدت عفونت
كمبود پروتئین بر روی سیستم ایمنی بدن هم تاثیر می‌گذارد، موضوعی كه در نتیجه آن خطر و شدت عفونت افزایش می‌یابد. در مطالعه‌ای كه بر روی زنان مسن انجام شده نشان داده است كه رژیم غذایی كم پروتئین به مدت 9 هفته به میزان زیادی پاسخ ایمنی بدن را كاهش می‌دهد.
نشانه ششم کمبود پروتئین : میل به غذاهای پر كالری
وقتی مصرف پروتئین شما كافی نیست، بدن با افزایش اشتها وضعیت و سطح پروتئین را حفظ می‌كند و در نتیجه شما غذای بیشتری مصرف می‌كنید. این موضوع به خصوص میل به غذاهای پر كالری مثل فست فود و یا شیرینی‌ها را زیاد می‌كند. غذاهایی كه در مقایسه با كالری خود، پروتئین كمتری دارند و در نتیجه باعث افزایش وزن و چاقی می‌شوند.
نشانه هفتم: تغییرات خلق و خو
مغز ما از مواد شیمیایی به نام انتقال دهنده‌های عصبی برای منتقل كردن اطلاعات بین سلول‌ها استفاده می‌كند. بسیاری از این انتقال دهنده‌های عصبی از اسید آمینه كه جزء سازنده پروتئین هستند تشكیل شده‌اند؛ بنابراین كمبود پروتئین در رژیم غذایی باعث می‌شود كه بدن نتواند به اندازه كافی از این انتقال دهنده‌های عصبی استفاده كند و در نتیجه عملكرد مغز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. این موضوع می‌تواند باعث پایین آمدن سطح دوپامین و سروتونین شود و احساس افسردگی و پرخاشگری ایجاد می‌كند.
نشانه هشتم: ضعف و خستگی
طبق تحقیقات انجام شده فقط یك هفته عدم مصرف پروتئین كافی می‌تواند بر عضلات مسئول ساختار بدن و همچنین عضلات حركتی تاثیر بگذارد. بخصوص در سنین بالای 55 سال، با گذشت زمان كمبود پروتئین باعث كاهش توده عضلانی و در نتیجه كاهش قدرت شما می‌شود.
نشانه نهم: زخم‌هایی كه دیر خوب می‌شوند
افرادی كه پروتئین كم مصرف می‌كنند اغلب متوجه این موضوع هستند كه بریدگی‌ها و خراشیدگی‌ها در آنها بیشتر طول می‌كشد تا خوب شوند. این موضوع در مورد گرفتگی‌های عضلانی حین ورزش كردن هم صادق است و در افراد با عدم مصرف كافی پروتئین دیرتر این گرفتگی‌ها برطرف می‌شود.
به نشانه‌ها توجه كنید و پیشگیری كنید
همه افراد نیاز پروتئینی یكسانی ندارند و عوامل بسیاری مثل وزن بدن، توده عضلانی، فعالیت بدنی و سن در این میان تاثیر می‌گذارد. با این حال آنچه واضح است داشتن یك تغذیه سالم با رعایت تعادل در مصرف همه مواد است. پس با بالا بردن آگاهی خود در مورد نشانه‌های كمبود مواد مغذی از جمله پروتئین، و مشاوره با یك متخصص تغذیه نیازهای خود را برطرف كنید. بخصوص شما كه به عنوان یك وجترین، وگان و یا خام گیاهخوار روند تغذیه‌ای خاصی را دنبال می‌كنید.
مرجع: webmd
