سویا یكی از محصولات گیاهی پر مصرف در رژیم غذایی كشورهای آسیایی است كه پروتئین آن جایگزین مناسبی برای پروتئین های حیوانی در رژیم گیاه خواری و وگن محسوب می‌شود. اگر چه این دانه خواص فراوانی دارد و سرشار از كلسیم، آهن، روی و اسید آمینه است با این حال نباید نسبت به عوارض مصرف بیش از حد سویا چشم‌پوشی کرد. مواردی مثل عدم تعادل هورمونی، آلرژی و تحریك سلول‌های سرطانی كه چالش‌هایی را در بین علاقمندان به مصرف آن بوجود آورده است. نگاهی به این عوارض و هر چه در این مورد باید رعایت كنیم دید شما را در نحوه مصرف سویا بازتر می كند.
عوارض مصرف بیش از حد سویا: امكان تداخل در هورمون تیروئید
سویا ممكن است اختلال كم كاری تیروئید را در افراد مبتلا بیشتر كند. در این حالت فرد احتمالا به تشدید بیماری گواتر و یا خود ایمنی تیروئید مبتلا می‌شود بخصوص وقتی سطح ید در بدن فرد پایین باشد، این خطر بیشتر می‌شود.
طبق مطالعاتی كه انجام شده است، ماده‌ای به نام ایزوفلاون در سویا وجود دارد كه از فعالیت آنزیم تیروئید پراكسیداز كه برای سنتز هورمون تیروئید نیاز است جلوگیری می‌كند. پس، موقع مصرف مقدار زیاد پروتئین سویا خطر كم كاری تیروئید یا تشدید آن وجود دارد. همینطور دیده شده افرادی كه برای درمان كم كاری تیروئید قرص لووتیروكسین مصرف می‌كنند، استفاده از محصولات سویا در روند درمانی آنها تداخل ایجاد می‌كند. البته به نظر می‌رسد وجود ایزوفلاون سویا همراه با سطح كم ید در بدن عامل ایجاد این حالت است.
عوارض مصرف بیش از حد سویا: امکان عدم تعادل هورمون تستوسترون
تحقیقی بر روی 12 مرد به مدت 4 هفته كه 56 گرم پروتئین سویا استفاده كردند انجام شد و نكته مهم آن كم شدن 19 درصدی میزان تستوسترون آنها بود. این موضوع شك‌هایی در تاثیر سویا بر باروری مردان را بوجود آورده است . مواردی كه گفته‌های نقل شده‌ای است كه بار دیگر مصرف سویا را با تردیدهایی روبرو كرده است.
عوارض مصرف بیش از حد سویا: امكان ایجاد آلرژی در افراد
مصرف بیش از اندازه سویا در كودكان و بزرگسالان می‌تواند حساسیت‌زا باشد. البته این حساسیت شدید و كشنده نیست. مواردی مثل گزگز دهان، اگزما یا خارش پوست، خس خس سینه، اسهال، معده درد، استفراغ یا قرمزی پوست علائمی هستند كه گزارش شده است.پس اگر شما علایم حساسیت را در برخی مواد غذایی تجربه كرده‌اید، قبل از مصرف سویا حتما آزمایش حساسیت را انجام دهید تا خیالتان نسبت به این امر راحت شود.
عوارض مصرف بیش از حد سویا: امكان تحریك سلول‌های سرطانی
در اینجا باز هم ردپای ایزوفلاون سویا دیده می‌شود كه احتمال می‌رود تكثیر سلول‌های سرطانی را در بدن افراد مستعد تحریك كند. این موضوع بخصوص در مورد سرطان پستان جای سوال است و به دلیل استروژن گیاهی موجود در سویا این حالت را ایجاد می‌كند. البته این موضوع یك احتمال است و حتی در برخی آزمایشات مشاهده شده كه مصرف سویا می‌تواند كاهش دهنده خطر ابتلا به سرطان پستان نیز باشد. خوب.. این نكات ممكن است كمی برایتان گیج كننده باشد اما بهتر است تا انتهای این مقاله صبر كنید چون ما هم تا به این نقطه ابهام‌هایی كه در مصرف سویا وجود داشته است را مطرح كردیم.
عوارض مصرف بیش از حد سویا: امكان خطر تشدید ابتلا به زوال عقل
نگران نشوید این احتمال را فقط در محصولات تخمیر نشده سویا (پخته و نپخته) مشاهده كرده اند كه ایزوفلاون های موجود در سویا با تاثیر بر سلامت مغز خطر ابتلا به مشكلات موجود در این خصوص و زوال مغز را بیشتر می‌كند. به همین خاطر توصیه شده كه اگر شما سابقه خانوادگی دمانس یا زوال عقل دارید مصرف سویا را با احتیاط در دستور كار خود قرار دهید.
بالاخره چه باید كرد؟!…
شاید در این نقطه شما هم شك و تردید در مصرف سویا به دلتان افتاده باشد اما نكته اصلی در اینجا مقدار روزانه استفاده آن است.بگذارید خیالتان را راحت كنیم. سازمان غذا و داروی آمریكا (FDA) اعلام كرده است كه مصرف روزانه 25 گرم سویا كاملا بی خطر است و حتی این مقدار می تواند به كاهش سطح كلسترول كمك كند. پس:
نكته اول اینكه: مصرف بیش از 25 گرم در روز سویا توصیه نمی‌شود.
نكته دوم اینكه: متهم اصلی در ایجاد عوارض سویا همانطور كه دیدید، ماده‌ای به نام ایزوفلاون بود. این ماده در محصولات تخمیر شده سویا وجود ندارد بنابراین اگر هنوز هم شك و تردید در مصرف سویا دارید، از محصولات تخمیر شده آن استفاده كنید.
و نكته آخر اینكه: اگر به هر دلیلی بیماری و یا حساسیت خاصی دارید كه فكر می‌كنید مصرف سویا می‌تواند آن را تشدید كند، حتما پیش از مصرف با متخصص و پزشك خود در این زمینه مشورت كنید.
قبل از هر قضاوتی در مصرف سویا به یك كلمه بیشتر توجه كنید: اعتدال در مصرف
