خاکشیر گیاه بومی اروپا و نواحی معتدل قاره آسیا از جمله ایران، عراق، پاکستان، افغانستان، چین و هند است. این گیاه که بیشتر مصرف آن مربوط به دانه‌های قهوه‌ای رنگ ریز آن است در طب سنتی ما ایرانیان جایگاه خاصی دارد. گیاهی که به صورت خودرو رشد می‌کند و در شمال کشور، بخش‌های جنوبی و نواحی غربی از جمله آذربایجان و کرمانشاه بیشتر دیده می‌شود.
این گیاه چند منظوره خواص دارویی فراوانی دارد. شاید بیشتر ما آن را به عنوان گیاهی برای رفع عطش و خنک شدن در زمان تابستان بیشتر شنیده و مصرف کرده باشیم. اما تنها خواص خاکشیر به عبارتی خنک کردن دل و جگرتان در تابستان نیست! دانه‌های این گیاه تمام بدن شما از پوست گرفته تا سیستم گوارشی را تاثیر می‌گذارد. کافی است کمی بیشتر در مورد آن بدانیم.
البته مزایایی که نیاز به نیم نگاهی احتیاط در مصرف آن برا ی برخی افراد دارد.

ارزش غذایی و طریق مصرف خاکشیر
همانطور که همگی می‌دانیم، دانه‌های خاکشیر قسمت اصلی مورد مصرف هستند. این دانه‌ها پس از شستشوی کامل در آب سرد و خیساندن به مدت 12 ساعت می‌توانند همراه آب یا سایر عرقیجات بنا به تناسب و نحوه اثری که دارند استفاده شود.
هر 100 گرم دانه خاکشیر بدون کالری و فیبر و دارای 33 گرم چربی و 27/5 گرم پروتئین است. اما این دانه را به خاطر ارزش غذایی آن مصرف نمی‌کنند هر چند در مسیر تغذیه سالم یک گیاه مفید به حساب می آید. بیشتر استفاده آن به دلیل خاصیت جذب آب و پاکسازی سموم بدن است. مواردی که در بخش‌های زیر به آن اشاره می‌کنیم.

رفع گرمازدگی و تشنگی
خاصیت نام آشنای خاکشیر و آب یخ در طب سنتی ایرانیان که به خصوص برای رفع عطش و گرمازدگی در تابستان تجویز می‌شود. همه ما این مخلوط را که همراه با گلاب یا انواع عرقیجات بوسیله مادربزرگ‌ها برای پایین آوردن دمای بدن و خنک شدن توصیه می‌شد را امتحان کرده‌ایم. دانه‌های خاکشیر به دلیل جذب فراوان آب و تحویل تدریجی آن به بدن مانع از تشنگی بیش از اندازه می‌شوند.

درمان جوش و لک‌های صورت
خاکشیر به عنوان دانه‌ای ضد باکتری شناخته شده است. این خاصیت باعث پاکسازی پوست شما می‌شود. همراه کردن آن با عرقیجات خنک مثل کاسنی و شاتره تاثیر زیادی بر درمان جوش صورت دارد. از طرفی با توجه به خاصیت سم‌زدایی و دفع مواد نامطلوب بدن، مصرف آن به خصوص همراه با ترنجبین باعث کم شدن لک‌های صورت می‌‌شود.

کمک به درمان یبوست
از قدیم مخلوط آب و خاکشیر عامل روان کننده دستگاه گوارش به حساب می‌آمده است. به نوعی خاصیت پاکسازی روده‌ها و نقشی که در دفع مواد زائد و سموم دارد، موجب کار کردن و فعالیت بهتر دستگاه گوارش می‌شود. به عبارتی وقتی حرکات روده کند می‌شود، مواد زائد بعد از هضم تخلیه نمی‌شوند و فرد دچار یبوست می‌شود. در این حالت استفاده از خاکشیر به همراه آب گرم خاصیت ملین خواهد داشت.

کمک به درمان کبد چرب
این خاصیت پاک کنندگی مخلوط آب و خاکشیر به کبد شما هم بسیار کمک می‌کند. در هر حال حذف هر نوع سموم و مواد زائد در دستگاه گوارش، باعث دفع چربی‌های اضافی از بدن و در نتیجه درمان کبد چرب خواهد شد. پس در خوردن آن شک نکنید.

کمک به دفع سنگ کلیه
خاصیت ادرار آوری خاکشیر و نقشی که در افزایش ادرار دارد به کلیه‌ها کمک می‌کند تا سموم بدن راحت‌تر دفع شوند. از جمله این سموم و رسوبات، سنگ‌های کلیه هستند که با مصرف مخلوط خاکشیر و ترنجبین می‌توانید به جنگ آنها بروید.

رفع بوی بدن دهان
طب سنتی بدلیل خاصیت باکتری‌زدایی و دفع سموم خاکشیر، استفاده آن همراه ترنجبین را برای رفع بوی بد دهان مفید می‌داند. اگر مزاج شما بلغمی است و از شر بوی بد دهان خود می‌خواهید خلاص شوید، با استفاده روزانه این مخلوط به دفع بلغم و رفع بوی دهانتان کمک کنید.

کمک به کاهش وزن
خوردن ناشتای خیسانده خاکشیر به خاطر جذب آب بالای دانه‌های خاکشیر، می‌تواند از پرخوری روزانه جلوگیری کند. این موضوع در دراز مدت می‌تواند باعث کاهش وزن شود. البته باید توجه کرد که کاهش کالری مصرفی روزانه عامل اصلی کاهش وزن است و استفاده از خاکشیر و آب تنها یک عامل کمک کننده می‌تواند باشد.

نکات احتیاطی مصرف خاکشیر
نکته اول: داشتن خواص بسیار  خاکشیر دلیل بر مصرف بیش از اندازه نیست و در هر حال نیاز است هر کسی آگاهی کامل در مورد نکات احتیاطی مصرف آن داشته باشد. در طب سنتی گفته شده که طبع خاکشیر سرد است. این موضوع یعن یاینکه زیاده‌روی در مصرف آن باعث غلبه سردی در بدن و ریزش آب از دهان می‌شود. به همین خاطر برای متعادل کردن طبع آن بهتر است از عسل، عرق نعنا و مواد دارای طبع گرم استفاده کرد.

نکته دوم: اگر از خاکشیر برای درمان یبوست استفاده می‌شود، مصرف بیش از حد آن می‌تواند باعث تنبلی روده شود. پس آن را طوری مصرف کنید که بدن‌تان به خوردنش عادت نکند.

نکته سوم: افرادی که دارای زخم یا ورم معده هستند، بهتر است کمتر از خاکشیر استفاده کرده و برای مصرف مداوم آن حتما نظر پزشک خود را بگیرند.

نکته چهارم: استفاده از خاکشیر برای کودکان زیر 3 سال توصیه نمی‌شود.

نکته پنجم: خاکشیر به طور معمول مقدار زیادی شن دارد پس باید به خوبی شسته شود وگرنه احتمال ایجاد سنگ کلیه را زیاد می‌کند.

این دانه‌های کوچک را بهتر است اینگونه مصرف کنید
این دانه‌های پر خاصیت با رعایت جنبه‌های احتیاطی مصرف که به آن اشاره کردیم بهتر است برای تاثیر بهتر به صورت ناشتا و یا با معده خالی مصرف شوند. در طب سنتی گفته شده که بهترین اثر پاکسازی خاکشیر در این زمان است پس اگر از آن برای رفع عطش استفاده نمی‌کنید، این نوشیدنی را بصورت ناشتا نوش جان نمایید. بخصوص شمایی که دفع سموم بدنتان با استفاده از مواد گیاهی در اولویت قرار دارد.

منبع : honarehzendegi